Il famoso aperitivo

Dat je in Bologna goed kunt eten, mag geen geheim heten. Na drie maanden in La Grassa ben ook ik iets meer ‘in carne’ dan voor mijn vertrek, zoals de nonna’s liefkozend zouden zeggen. Zoveel tagliatelle al ragù of pizza heb ik echter niet gegeten, en zelfs met de Parmezaan ben ik niet overdreven scheutig geweest. Misschien heeft de zoetigheid van de pasticcerie hier bijgedragen; een door een Italiaan gegeven cornetto kijk je immers niet in de spreekwoordelijke bek. (Die stop je erin.)

Nee, dat ik wat rijker aan kilo’s terugkom naar Nederland heeft alles te maken met de fameuze aperitivo. De aperitivo in Italië is niet zomaar een aperitiefje, een hapje of drankje dat je voor het avondeten nuttigt, maar een instituut. Het is een werkwoord (aperitivo’en), een ontmoetingsplek (‘Zie ik je bij de aperitivo?’), een manier om op te laden of af te schakelen na een werkdag (‘Doe er nog maar een’), het is een filosofie (‘Wat ik laatst dacht…’). Dankzij die aperitivo’s kom ik niet alleen rijker aan kilo’s, maar vooral rijker aan ervaringen terug.

Het lijkt ook zoveel logischer, de Italiaanse dagindeling. In plaats van na je werk direct huiswaarts te gaan, waar andere taken op je wachten, neem je hier even de tijd voor dat glas Campari/Aperol/wijn. Niet eerst op de bank hangen en dan weer moeite moeten doen om overeind te komen, maar genieten van het buitenzijn en samenzijn en dan voldaan de sleutel in het voordeurslot steken. Nog namijmeren over de gesprekken die je zojuist voerde, of schaamteloos in slaap vallen. In mijn eerste weken hier ben ik vaak in slaap gevallen na zo’n aperitivo, moe van alle indrukken en mijn weg vinden tussen al die andere tijdelijke of echte Bolognezen. Nog niet gewend aan de Campari ook, wellicht. Inmiddels loop ik vaak met een lange omweg naar huis na een aperitivo. Om nog even na te denken over de ontmoetingen van die dag, al diegenen die een tijdje met me oplopen en met me mee leven. Glimlachend omdat het me gelukt is een hele avond in het Italiaans te praten, zij het met de nodige Engelse of niet-bestaande woorden ertussen.

Bologna leent zich goed voor zowel die aperitivo’s als de mijmersessies erna. De stad bruist en heeft een behoorlijke terrasdichtheid, maar je kunt je ook snel uit de grootste massa’s terugtrekken onder de booggalerijen. Zo volgt op een gesprek met mijn vrienden steevast een gesprek met de stad. In die gesprekken praat ik tegen Bologna, en zij luistert geduldig. Haar bogen zijn een omhelzing als je die nodig hebt, of krommen zich in een brede lach. Over sommige steden worden verhalen verteld, maar deze stad ontvangt verhalen. Bologna is één groot palimpsest, over haar muren en straten hebben de woorden van zoveel mensen zich uitgestort. Letterlijk, ook – de mooiste leuzen en gedichten vind je hier op elke straathoek.

De mooiste? C’è solo una donna nella mia vita – Bologna. Omdat het zo precies beschrijft wat Bologna met je doet. Bologna is allesomvattend, is even levend als die vrienden met wie ik hier Campari’s deel, en je kunt niet anders dan haar in je hart sluiten. Bologna laat geen mens onberoerd – dat is de rode draad in alle aperitivo-gesprekken die ik hier voerde. Deze stad heeft een bijzondere uitwerking op mensen, en die gedeelde ervaring zorgt voor mooie vriendschappen. Ik ben er zeker van dat ik met enkele van deze vrienden het glas nog vaker zal heffen, al was het maar om te proosten op Bologna.

Ik kom dankzij al die Campari’s in elk geval als een ander mens terug. Iets gevulder, iets meer Campari die door mijn aderen stroomt, iets wijzer ook.

Carlijn – la grassa, la rossa, la dotta.